Hoe schrijf ik mijn memoires – vijf tips

Nancy Spiller schreef haar memoires en leerde al doende vijf belangrijke lessen. Ze deelt in deze blogpost haar ervaring met jullie. Vijf tips om je autobiografie te schrijven

Je kunt zeggen wat je wilt over ego-literatuur, maar memoires zijn ongekend populair tegenwoordig.
Sommigen zien het als middelmatige zelfevaluatie maar publiciste Nancy Spiller, schrijver van Compromise Cake denkt dat memoires ook in een culturele behoefte voorzien. In het Tijdperk der Afstandelijkheid is het lezen van memoires een van de beste manieren om in contact te komen met een interessant iemand, zegt ze. Ook een roman biedt je de mogelijkheid tot contact, maar nooit rechtstreeks, want het is en blijft fictie. Memoires daarentegen zijn echt, en daarmee ontmoeten lezer en schrijver elkaar direct op papier. De schrijver probeert een leven, in dit geval zijn eigen leven, te doorgronden. Een roman kan je een fascinerende wereld binnenvoeren, maar als je het even gehad hebt met alle die verzinsels, dan duik je lekker op de bank met de herinneringen van iemand en voel je je minder eenzaam.

Schrijf dus je memoires! Er is voldoende belangstelling voor. Maar hoe ga je dat monster te lijf? Nancy Spiller schreef zelf haar memoires op in Compromise Cake en ontwikkelde een aantal tips.

Tip 1 Zie het niet als competitie

Zodra je vertelt dat je je memoires aan het schrijven bent, kan iemand vragen: ‘Echt waar? Waarover? Wat is zo bijzonder in jouw leven?’. Ook de stemmetjes in je hoofd kunnen opeens roepen: ‘Dit interesseert echt geen hond, hoor!’. Je hebt misschien de Mount Everest niet beklommen en bent niet geland op de maan, je bent ook niet met veel gedoe afgekickt en je bent geen jihadist of zoiets. Klopt. Maar dat betekent niet dat je niets te vertellen hebt, dat je geen memoires kunt optekenen.

Frank McCourt bijvoorbeeld, de schrijver van Angela’s Ashes (De as van mijn moeder) over zijn afschuwelijke jeugd in Ierland, zei dat hij daardoor de betekenis van zijn onbetekenende leventje leerde zien.
‘Wat had kunnen zijn’. Dat kan ook een goede drijfveer zijn voor memoires, volgens schrijver William Zinsser.
En Geheugen, spreek van Vladimir Nabokov, bestaat voornamelijk uit zijn herinneringen aan een magische jeugd die hij in de bevoorrechte kringen van het tsaristische Rusland doorbracht. Als lezer voel je mee met het kind dat geniet van zijn ontwakend bewustzijn en de rouw om het verlies van die wereld. Sommige mensen zien de politieke moord van de vader als het belangrijkste thema, en de ellende die de verbannen familie vervolgens meemaakt. Maar dat verhaal bevindt zich in de zijlijn, en is daardoor hartverscheurend. Wij geven zoveel om het Rusland van Nabokov dat we niet alleen rouwen om het verlies maar ook onze eigen verloren en verdwenen werelden voor ogen krijgen.
Zo realiseerde ik me bij het doorzoeken van mijn moeders receptendoos, dat daar nog veel van mijn eigen jeugd en die van haar in opgeslagen lag. Cheryl Strayed, schrijfster van memoires met de titel ‘Wild’ zegt: ‘Kunst is geen anekdote. Het is het bewustzijn dat we aanbrengen om het leven dragelijk te maken’

 

 Tip 2  Hou een dagboek bij

Schrijf elke dag. In een dagboek kun je oefenen in het vertellen van verhalen. Iets wat Phillip Lopate vergelijkt met vingeroefeningen van een pianist. Een dagboek is ook de plek om ordening te brengen in je gedachten over de aanpak van je memoires, herinneringen uit de tijd die je op dat moment aan het beschrijven bent, en oefeningen die daarmee verbonden zijn. Schrijf je dromen op, om ook de onbewuste gedachten en gevoelens over gebeurtenissen te ontdekken. Maak ten slotte ook notities over wat je in dat kader allemaal hebt gelezen. Een dagboek is kort gezegd van alles, de steensoep van de schrijver, om het hongerige memoires-beest te voeden met een soep vol losse bijdragen. In mijn eigen memoires gebruikte ik niet alleen mijn eigen kinderdagboekjes en dagboeken maar ook mijn moeders verhelderende tienerdagboek.

 

Tip 3 Lezen, lezen, lezen

Je kunt niet schrijven zonder te lezen. Helaas komt dit voor mijn schrijfstudenten als een verrassing. Zij beweren voor lezen geen tijd te hebben en zo snel mogelijk willen gaan schrijven als ze tijd hebben. Maar je moet voor allebei tijd vrijmaken als je iets lezenswaardigs wilt schrijven. Lees goede memoires of luister voor mijn part onderweg in de auto naar de luisterboekversie.
Begin maar eens met Geheugen, Spreek, met De Leugenaarsclub van Mary Karr over moeder en dochter, of Growing up van Russell Baker, of het ingetogen The Book Of My Lives van Aleksander Hemon uit 2013.
Lees ook boeken over het schrijven van memoires. Te beginnen met William Zinsser Writing about your life  a journey into the past en Inventing the truth  The Art and Craft of Memoir, en Vivian Gornick The Situation and the Story.
Phillip Lopates inleiding op zijn collectie The art of the personal essay (klassieker voor dit onderwerp die je op weg helpt je stem te vinden en je verhaal.)

Je hebt de stemmen van andere schrijvers in je hoofd nodig om je eigen stem te ontwikkelen. Noteer wat je leest en reageer erop, al schrijvend!

 Tip 4 Houd afstand

Afstand in tijd of afstand in plaats, dat maakt niet uit. Of je nou op middelbare leeftijd terugkijkt op je jeugd of met pensioen bent gegaan en terugblikt op de eerste stappen in je carrière, fysieke afstand of afstand in tijd draagt bij aan perspectief. Als je nog maar pas iemand kwijt bent geraakt, dan kun je beter even wachten tot je alles wat meer in perspectief ziet voordat je zijn of jullie leven samen te boek gaat stellen.
Misschien moet je schrijven over een plaats waar je nu niet meer verblijft, bijvoorbeeld je ouderlijk huis of het gebied waarin je bent opgegroeid. Als je erover schrijft komt het weer tot leven en kun je ontdekken waarom je er zo naar verlangt.
Ik schreef over mijn jeugd in de San Francisco Bay Area met een tijdsafstand van enige tientallen jaren waarin ik in Zuid Californië woonde.
Je kunt ook op een andere plek gaan zitten schrijven om je geheugen te helpen. Essayist John Daniel deed dat. In de winter van 2000 verbleef hij in een eenzame hut in Oregon om over zijn overleden vader en hun relatie te schrijven, later gepubliceerd als Rogue River Journal. Tijd en afstand helpen het geheugen een zetje te geven, je blik te verschuiven en je stem te vormen. Frank McCourt werkte jarenlang als docent in New York voor hij aan Angela’s Ashes begon.

 

Tip 5 Gebruik een ‘kapstok’

Beperk de reikwijdte van je verhaal. Bepaal wat bij het verhaal hoort en wat niet. Gaat het over je relatie met je vader of je broer (je weet wel, die van ‘dat interesseert geen hond’) in een bepaalde periode, of gaat het over een kantelpunt in je leven? Of is het ’t verhaal rondom een rode draad en alle mensen en plaatsen daar omheen? De receptendoos van mijn moeder gaf mij de kapstok voor Compromise cake.
In Family onderzocht auteur Ian Frazier het leven van zijn ouders gebaseerd op de artefacten die zij na hun dood hadden achtergelaten.
Het gaat niet om alles wat er ooit gebeurd is. Het is het kantelpunt, het sleuteljaar, het moment dat bepalend werd voor alles wat volgde. Van daaruit kun je het uitbreiden met andere verhalen die aan die tijd verbonden zijn, of aan die plaats. Maar je wilt niet te ver van je kapstok vandaan raken.

@mercje Mijn autobiografie zal beginnen met: "Ik ben geboren in 1911, en dus een jaar ouder dan mijn grootvader."

— M/E, Koevsjinka.👥 (@Koevsjinka) December 9, 2014

 

Slottip:

Maak het jezelf niet te moeilijk door publicatie van je verhaal als enige doel te zien. Schrijf de memoires die je zou willen lezen of schrijf voor de volgende generatie. Hoe wil je dat ze over jou en het leven van jouw tijd denken. Als je daarin slaagt zal wellicht publicatie volgen. En vergeet ook niet dat er geen regels zijn, alleen adviezen. Belangrijkste is dat je begint te schrijven, dat je je hart en geest openstelt en rekent op een hoop verrassingen onderweg, zelfs als je denkt dat je al klaar bent!

 

 

Dit is een Nederlandse bewerking van een Engelstalig gastblog van Nancy Spiller