Boei het brein van de lezer. Hoe een goed verhaal werkt (4,slot)

In haar boek ‘Wired for Story‘ vertelt Lisa Cron hoe je de werking van het brein kunt gebruiken om lezers te boeien. Een paar dagen geleden  las je de inleiding, daarna maakten we je deelgenoot van  schrijftips 1 tot en met 5 . Vandaag maken we het zevental tips compleet.  – Nederlandse bewerking: Writersplaza

Hoe kun je zorgen dat je verhaal het brein van de lezer verovert? Het slot.

6. Geef ons conflict

We houden niet van conflict. Tenminste niet in het echte leven. Vanaf de kleuterschool doen we al ons best om met anderen op te schieten. Geen wonder dat conflict ons een ongemakkelijk gevoel geeft. Daardoor hebben veel schrijvers de neiging veel te aardig voor hun hoofdpersoon te zijn. In plaats van dat ze hem met harde hand in een netelige situatie brengen, sluipen ze er op hun tenen naar toe, en redden ‘m dan zo gauw mogelijk. Weersta die neiging!

Conflict is waar de lezers voor komen zodat ze kunnen meemaken wat ze in het echte leven angstvallig vermijden. Ze willen weten tot welke emotionele prijs ze zouden gaan om zo’n risico te nemen. En uiteindelijk wat ze ermee zouden winnen.

Wees dus gemeen tegen je hoofdpersoon. Stel hem bloot aan alle demonen die hem tegen kunnen houden. Niet alleen voor zijn eigen bestwil maar ook die van de lezer.

7. Het moet logisch in elkaar zitten

De hersens analyseren alles in termen van oorzaak en gevolg – we gaan er vanuit dat causaliteit het cement is van het universum. Dus als het verhaal geen logische oorzaak-gevolglijn heeft, weten de hersenen niet wat ze ermee aan moeten. Dit kan zelfs resulteren in lichamelijk ongemak, om nog te zwijgen over de enorme drang om het boek onmiddellijk uit het raam te keilen.

Maar het heeft ook een voordeel. Om je verhaal op de rails te houden is de mantra: als – dan – daarom. Als ik dit doe, dan gebeurt er dat. Daarom besluit ik dit. ALs ik me nog één keer ziekmeld (actie), dan word ik ontslagen (reactie), daarom kan ik maar beter uit bed komen (besluit).
Actie, reactie, besluit – dát houdt in het verhaal gaande. Van het begin tot het eind moet het verhaal een duidelijke oorzaak-gevolgketen volgen zodat we van elke actie de consequenties kunnen zien. Daarmee begrijpen we waar het verhaal toe leidt en dat stelt ons in staat ons gretig op de komende gebeurtenissen voor te bereiden. Kom maar op, dopamine, kom maar op, lezer!

 

(Bron: Lisa Cron – Wired for Story: The Writer’s Guide to Using Brain Science to Hook Readers from the Very First Sentence. Nederlandse bewerking: writersplaza)

Boei het brein van de lezer. Hoe een goed verhaal werkt (3)

Lisa Cron vertelt hoe je de kennis vanuit hersenonderzoek kunt gebruiken om een goed verhaal te schrijven. Eergisteren las je de inleiding, gisteren maakten we je deelgenoot van  tips 1 en 2 voor schrijvers. In totaal heeft ze er zeven voor ons in petto . 

Hoe kun je zorgen dat je verhaal het brein van de lezer verovert? Het vervolg.

3. Wijd ons in in het streven van de hoofdpersoon

Iedereen heeft een agenda. Jij, ik en elk zichzelf respecterend personage. We zijn er nu eenmaal op ingericht ergens naar te streven, en dat is maar goed ook. Zoals cognitief wetenschapper Steven Pinker zegt: ‘Zonder streven wordt alles zinloos’.
Daarom moeten we onmiddellijk de (verborgen) agenda van de protagonist leren kennen. Wat wil hij? Of nog belangrijker: waarom wil hij dat? En ten slotte, wat moet hij daarvoor overwinnen?
Waarom is dit zo belangrijk? Omdat alles wat er in het verhaal gebeurt betekenis en emotionele waarde krijgt naarmate het ‘m dichterbij zijn doel brengt of er juist verder vanaf. Als we niet weten wat hij nastreeft hebben we geen idee wat het allemaal te betekenen heeft en kan het ons weinig meer schelen wat er gebeurt.

4. Vertel alleen wat wij moeten weten

Onze zintuigen worden gebombardeerd met meer dan 11 miljoen stukjes informatie per seconde. Onze hersens selecteren razendsnel wat we nodig hebben en wat we zonder problemen kunnen negeren. Op die manier wordt 99,9% van de informatie domweg weggegooid.
Dit is bij verhalen ook het geval. Je lezer gaat er van nature vanuit dat alles wat hij leest ergens goed voor is. Dat betekent dat hij zelfs betekenis hecht aan losse elementen in je verhaal die er helemaal niet toe doen. Waarschijnlijk de verkeerde betekenis, omdat er gewoon geen juiste betekenis is. Je begrijpt waar dit toe leidt. De belangrijkste vaardigheid van een schrijver is dan ook ‘kill your darlings’, schrappen!

5. Geef ons specifieke informatie

We denken niet abstract. We denken in beelden. Als we het niet voor ons zien, kunnen we het niet meevoelen en gebeurt er dus niets. Bij het woord ‘liefde’ bijvoorbeeld ziet iedereen iets (iemand) anders voor zich. We bereiken het universele alleen door het specifieke. Daarom is detail zo belangrijk voor verhalen. Toch zijn er veel schrijvers die het vaag en algemeen houden zonder dat ze het doorhebben.
Wat dan bijvoorbeeld, vraag je. Neem een simpele zin als ‘Fred had een rotdag op zijn werk’. Een prima zin, behalve dat we geen idee hebben wat Fred een rotdag vindt, wat er gebeurd is, of zelfs niet wat voor werk Fred eigenlijk doet. Het is nogal een verschil of Fred minister is of stierenvechter. Wees specifiek. Doe de ogen-dichttest. Kun je het zien met je ogen dicht? Zo nee, dan kan de lezer het ook niet.

<< morgen de laatste twee schrijftips! >>
(Bron: Lisa Cron – Wired for Story: The Writer’s Guide to Using Brain Science to Hook Readers from the Very First Sentence. Nederlandse bewerking: writersplaza)

Boei het brein van de lezer. Hoe een goed verhaal werkt (2)

Hoe verhalen ons precies boeien legt Lisa Cron uit met behulp van de bevindingen in recent hersenonderzoek. Gisteren  las je de inleiding.  Aan schrijvers geeft ze zeven handzame tips. Hoe je verhaal het brein van je lezers het beste kan veroveren. Hieronder de eerste twee tips. De rest volgt.

 

1. Verras ons

Verrassing krijgt onze aandacht door onze verwachting te verloochenen. We zijn erop gericht onmiddellijk uit te vinden wat er gebeurt, om in te schatten of we geslagen of omhelst zullen worden. Zo werkt een verhaal ook. Meteen duidelijk maken dat het niet is wat het lijkt, vanaf de openingszin.
De lezer vraagt zich allereerst af: ‘Waar gaat het verhaal over?’. Met andere woorden: welk probleem moet de hoofdpersoon oplossen en wat moet hij of zij daarvoor overwinnen? Dit zgn ‘verhaalprobleem’ verklaart het streven en alle handelingen van de hoofdpersoon die zullen volgen. Dit is de rode draad van het verhaal waarmee lezers kunnen anticiperen op het vervolg. Zonder rode draad of verhaallijn wordt het maar een losse verzameling gebeurtenissen en dat kan erg saai worden.

 

2. Laat ons meevoelen

Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat de hersens eerder emotie dan ratio gebruiken om te onderscheiden wat belangrijk is en wat niet. Onze gevoelens – en niet onze logica – bepalen elke keuze die we maken. Geen wonder dat lezen en gevoel samengaan.
In een spannend verhaal gaat de lezer in het hoofd van de hoofdpersoon zitten en voelt wat deze voelt, verlangt wat deze verlangt en vreest wat deze vreest. De hoofdpersoon moet reageren op alles wat er gebeurt, zodat wij hem beter begrijpen. Daarin ligt het echte verhaal – weerspiegeld in het verschil tussen wat het personage zegt en wat hij werkelijk denkt.

>> morgen nog meer tips! <<

(Bron: Lisa Cron – Wired for Story: The Writer’s Guide to Using Brain Science to Hook Readers from the Very First Sentence.)

Boei het brein van de lezer. Hoe een goed verhaal werkt (1)

Het brein van de lezer

 

Verhalen zijn universeel, zegt schrijfdocente Lisa Cron in haar boek ‘Wired for story‘. Hoe verhalen ons precies boeien legt ze uit met behulp van de bevindingen in recent hersenonderzoek.

Aan schrijvers geeft ze op basis daarvan zeven handzame tips, daarover later meer.

 

Verhalen zijn universeel. In elke cultuur worden verhalen verteld. Geen wonder, want verhalen weten ons op een unieke manier te boeien.

En toch waren verhalen tot voor kort niet veel meer dan een prettig vermaak. Natuurlijk, dachten we, verhalen maken het leven aangenamer, maar ze spelen geen rol van betekenis als het op het echte overleven aankomt.

Fout gedacht!

Verhalen blijken juist cruciaal te zijn in het overleven. Al vanaf de oertijd. Dankzij de bouw van onze handen, met tegenoverliggende duimen, zijn we in staat ergens aan te hangen. Verhalen vertellen ons wáár we aan kunnen gaan hangen. Verhalen kunnen de toekomst verbeelden en ons voorbereiden op het onverwachte.

Voedsel dat goed smaakt willen we wel eten. Verhalen die ons vermaken willen we wel aandacht geven. De ontdekking van wát ons dan precies dat aangename gevoel geeft als we geboeid zijn door een verhaal, is een ware doorbraak voor schrijvers. Het is niet de taal of stijl, het zijn niet de kleurrijke personages, de realistische dialoog of beeldende omschrijvingen. Niets van dat al.

Nieuwsgierigheid is de truc.
Met andere woorden, het verlangen om te weten hoe het verdergaat. Dat aangename gevoel geeft in feite een stoot dopamine, onze neurologische beloning voor nieuwsgierigheid die ons aan de gang houdt totdat we het antwoord gevonden hebben.

Deze ontdekking ontketent een grote verandering voor schrijvers. Vooral als je bedenkt dat we er altijd vanuit gingen dat een verbaal begaafde schrijver de lezer met zijn schrijfstijl vanzelf kon boeien. Mooie taal staat ten dienste van het verhaal; het is echter het verhaal zelf dat het brein weet te boeien.

Dus laten we eens kijken hoe je verhaal het brein van je lezers het beste kan veroveren >> morgen verder!  <<

 

(Bron: Lisa Cron – Wired for Story: The Writer’s Guide to Using Brain Science to Hook Readers from the Very First Sentence.)